نگاهی به برنامه موسیقیایی نیستان تولیدی شبکه فرهنگ رادیو

صدا و سیما برای خالی نبودن عریضه و بستن راه انتقاد ، یک برنامه موسیقیایی به نام نیستان در رادیو فرهنگ راه اندازی کرده است که دو روز در هفته(روزهای شنبه و دوشنبه) به مدت دو ساعت(9تا 11 صبح) پخش میشود و البته در سایت صدا و سیما موج رادیو اف ام این برنامه اشتباه درج شده است!!! .

 در این برنامه سعی شده است به شکلی فراگیرتر و تخصصی تر به موسیقی اصیل ایرانی پرداخته شود و از کارشناسانی نیز در این امر بهره می برد. اگر شنونده این برنامه بوده باشید حتما تلفنهای پخش شده را شنیده اید که شنوندگان چگونه به سبب این برنامه اظهار خشنودی و رضایت میکنند و حتی یکی از شنوندگان اظهار کرده بود که اگر قرار است یکی از دست اندرکاران این برنامه خدای ناکرده مریض شود وی به جای او مریض شود تا خدشه ای به تولید این برنامه وارد نشود !!!(برنامه روز 16/2/87)

            

                   

 

بر هیچکس پوشیده نیست که موفقیت این برنامه نه به خاطرتراوشات و  فیوضات فکری دست اندرکاران  است که تنها و تنها به سبب موسیقی هایی  است که هنرمندان موسیقی ایران زمین  طی زحمات خود آنها را خلق کرده اند  وکاری که این برنامه میکند این است که  آنها را ارائه میدهد و مردم هم از این برنامه تشکر میکنند!! علاقمندان ، به موسیقی ملی عشق می ورزند و دست اندرکاران برنامه خیال کرده اند که برنامه شان خیلی عالی است !!

همچنین به بی تفاوتی همین دست اندرکاران  نسبت به تقاضاهای مردم  باید توجه کرد و باید ازتملقات مجری آن نیز صحبت کرد که دهها بار تقاضاهای مردم را از زبان خود گفته است و تا کنون به آنها عمل نشده است. مجریی که با بازی با کلمات  مرتب از شنوندگان تقدیر میکند ولی بسیاری از مردم درخواست اضافه شدن وقت برنامه  و پخش آن در همه روزهای هفته شده اند  و تهیه کنندگان  برنامه بی توجه به این خواسته همچنان به تمجید و تعریف از شنوندگان می پردازند . از همه نامناسب تر آنکه این شبکه ، تحت عنوان شبکه فرهنگ است ، ولی پخش مستقیم ، جلسات مجلس را در دستور کار خود دارد! احتمالا مسئولین صدا و سیما ، مجادلات و مباحثات مجلس را امری فرهنگی تلقی کرده اند و خواسته اند بدین وسیله به اشاعه فرهنگ مجلس در جامعه بپردازند !!

.. واما نکته مهم و اصلی این است که نبود برنامه دیداری و با ارزش موسیقی ایرانی  در تلویزیون ، باعث شده است که شنوندگان به رادیو روی بیاورند و این برنامه  را مطلوب  بپندارند ، چرا که کاچی به  از هیچی است!!

 اگر تلویزیون به صورت دیداری ، یک برنامه درخور موسیقی ملی با نشان دادن ساز و خود هنرمندان داشت کسی به این برنامه توجه نمیکرد و همه شیفته دیدن تار نوازی و سنتور نوازی و کمانچه نوازی و ... می شدند که میتوانند به راحتی حرکات دست و ریتم آنها را ببینند. تصور کنید همین برنامه نیستان بدون توجه به سیاستهای پوچ تلویزیون و به صورت معقولانه از تلویزیون پخش شود ، در آن صورت  آیا نیستان رادیو فرهنگ میتوانست این همه مخاطب  سینه چاک و پیش مرگ داشته باشد!!!؟

چگونه بود که تا چندی پیش بر زبان آوردن ایراج و گلپا جرم بود ولی در نیستان ، ایشان را استاد ایرج و استاد گلپا صدا می زنند و برخی مواقع آوازهایی از این هنرمندان نیز پخش میشود .؟

نیستان به سبب خلا برنامه های موسیقی تلویزیون نیستان شده است. حتی دو برنامه موسیقیایی تلویزیون هم حذف می شوند تا نیستان بیشتر پر و بال بگیرد . برنامه "با کاروان شعر و موسیقی" و "آوای ایرانی"  هر دو ظرف مدت کوتاهی تعطیل شدند  و صدا و سیما که همیشه به فکر مخاطبانش است!!! هیچ توضیحی در این باره نداد.

همچنین در این برنامه به هنرمندان جوان و آثارشان بها داده نمیشود وهمیشه  آثاری از سده و  دهه های گذشته پخش می شود .

کارشناس ردیف نوازی برنامه  در تاریخ 21/2/87 اظهار نمود که مردم باید موسیقی های شاد گوش دهند و به موسیقی های غمگین گوش فرا ندهند . معلوم نیست ایشان چگونه میتوانند توجیه کنند که مثلا آواز دشتی و یا همین اصفهانی که تدریس میکنند  جزو موسیقی شاد است یا غمگین و آیا باید به اینها گوش داد یا نه؟!!

        سخن آخر اینکه صدا و سیما موافق پخش مناسب موسیقی اصیل نیست و اینگونه برنامه ها تنها برای  خالی نبودن عریضه و داشتن جواب برای مخالفان و از زیر بار مسئولیت شانه خالی کردن است . مخالفانی که تنها حرفشان و جرمشان  این است که میگویند موسیقی ملی را درست نشان دهید ، به شعور مخاطب توهین نکنید و ساز و نوازنده را در پشت دیوار مخفی نکنید ، به موسیقی اصیل در سریالها و برنامه های خود توهین نکنید و  مروج موسیقی غرب نباشید !...همین ....!

خبر مهم

استاد مسلم تار و سه تار و آهنگساز برتر کشور جناب محمد رضا لطفی در ساعت هفت و ده دقیقه عصر روز دوشنبه بیست و سوم اردیبهشت  در برنامه هفت اقلیم رادیو فرهنگ حضور خواهند داشت. دوستانی که مایل به گوش فرا دادن به سخنان ایشان و ضبط برنامه هستند حتما به خاطر داشته باشند.

 دوستداران استاد لطفی  مي توانند این  برنامه شبكه راديويي فرهنگ را روي موج -  اف. ام رديف 1/106 مگا هرتز و موج آ.ام رديف 558 كيلو هرتز دريافت كنند.

 

95 درصد تعلیم دهندگان آواز حق تدریس ندارند!

این جمله ای است که استاد شجریان در یکی از مصاحبه های خود بیان داشته است و به مذاق بسیاری از مدرسان آواز خوش نیامد. اما چون این اظهار نظر از جانب استادی مسلم و پرآوازه ای همچون جناب شجریان ابراز شده است ، در برابر آن سکوت کردند . استاد شجریان فرموده است که این افراد هنر جو را خراب میکنند .

این مطلب یک واقعیت است . با توجه به اینکه آواز ایرانی مقوله ای  بسیار حساس و خطیر است و هنر جو یان این وادی باید به خوبی بتوانند از عهده آن برآیند ، لذا تعلیم دهندگان باید در صلاحیت کار باشند . آنچه که استاد شجریان اظهار داشته است ، پس از سالها تجربه بدست آمده و ایشان با شنیدن آواز بسیاری از هنرجویانی که سالها در محضر برخی مدرسان چه در پایتخت و چه در استانها ، تعلیم دیده اند پی به کاستی هایی که در حق این افراد شده است پی برده است. نمونه اش در سال گذشته ، که استاد شجریان از داوطلبان بسیاری تست آواز به عمل آوردند و متوجه شدند که بیشتر هنرجویان ، خوب تعلیم ندیده اند. به عبارتی ایراد و نقصی در کار هنرآموزان بوده است.

بسیاری از افراد با استعداد ، طی سالها که در کلاس مدرسان ناکارآمد تعلیم دیده اند راهی اشتباه رفته اند و اکنون قادر نیستند صدای خوبی داشته باشند و آواز خوبی بخوانند .

در  بسیاری از کلاسهای آواز فعل "گوشه بده گوشه بگیر" صرف میشود  شاگرد گوشه هفته قبل را که یاد گرفته است پس میدهد و احیانا استاد ایراداتی صرفا در مسیر همان گوشه می گیرد و سپس  دستور میدهد ضبط روشن شود و گوشه جدید خوانده می شود. این کار گوشه گرفتن و گوشه دادن 5 دقیقه طول می کشد و استاد به سراغ هنر جوی بعدی می رود. در این حال ، بحث اصلی ، یعنی  صدا و نحوه خارج ساختن صدا از حنجره و دهان، گم شده است. هنر جو به هر طریقی که غریزی ، بلد بوده است آواز می خواند و تحریر می زند و بیشتر سعی بر این است که گوشه درست خوانده شود .

پارامترهای اصلی که قطعا می باید در کلاسهای آواز و در ابتدای کار به آنها توجه شود عبارتند از  :

نحوه تولید و خارج ساختن صدا از حنجره و دهان  ، نحوه پرداخت صدا در جوف دهان ، فرم دهان ، نحوه ادای کلمات ، لحن ، میزان بازشدگی لبها ، نحوه نشستن ، فرم صورت و گونه ها و آرامش بدن بخصوص در خواندن اوج و.... همه  و همه باید توسط مدرس آواز به دقت مورد ارزیابی و توجه قرار گیرد .

مدرس حتی همه موارد فوق را باید با یک دید به همه هنرجویان آموزش ندهد . هر شخصی به تناسب وضعیت و صدایی که دارد باید مورد بررسی قرار گیرد. به عبارت بهتر هنر آموز باید برای هر یک از هنرجویان برنامه جداگانه و متفاوت قایل شود .

ایرادی که استاد شجریان به بسیاری از آواز خوانان گرفته اند ، نحوه تولید صداست که اغلب آنها در این مورد ایراد داشتند  .  واضح است که ترک عادت واقعا مشکل است و هر هنرجویی اگر مدتی به روشی عادت کند به سختی میتوان او را از آن گرفتاری نجات داد . به همین دلیل بایستی نهایت دقت را برای هنرجویانی که تازه به کلاس می آیند مبذول داشت.

نکته مهم دیگر اینکه ، تصنیف یکی از ارکان موسیقی ایرانی است. تصنیف میتواند بک هنر جوی موسیقی را دارای ریتم کند و به او و صدایش قدرتی مضاعف ببخشد. تصنیف یک حلقه گمشده در کلاسهای موسیقی است. می دانید که گوشه های مهمی در در دستگاههای ایرانی دارای ریتم و ضرب هستند(مثل گریلی در شور یا صوفی نامه در ماهور      ) و میدانید که برخی تصانیف از همین ردیفهای ضربی گرفته شده اند . پس تصنیف ارتباط تنگاتنگ با ردیف دارد . ولی در بسیاری از کلاسهای موسیقی به تصنیف چندان پرداخته نمی شود . این است که هستند افرادی که با وجود آواز خوب نمی توانند تصنیف بخوانند.

و از همه مهمتر بحث خلاقیت و روی پای خود ایستادن هنر جو است. در کلاسهای آواز به ردیف بسیار پرداخته می شود . اما اکثر هنرجویان بعد از اتمام یک یا دو دوره ردیف ، نمی توانند یک شعر را در یک دستگاه با ارائه نکات و زوایای ردیف بخوانند. چون شعر عوض شده است!! مدرس قطعا باید در این خصوص راهنمایی های لازم را طی جلسات گوناگون ارائه دهد. این بخش  مهمترین قسمت تعلیم است . با این وصف کمتر هنرآموزی است که طی جلساتی این روش را تدریس کند ، البته اگر خودش آنرا بلد باشد!!